- 2. Karakterleri tanımlamak; tutarlılıklar ve Paradokslar
Gerçekten sevdiğiniz birini, bir arkadaşınızı, eşinizi, öğretmeninizi ya da akrabanızı düşünün. O kişinin aklınıza getirdiğiniz ilk özellikleri, muhtemel kişiliğinin tutarlı yönleri olacaktır. Mesela bir arkadaşınız müşfik ve empati duygusu güçlü biriyken, diğeri her zaman partilerden hoşlanan biri olabilir; bir öğretmen mantığı ve çözümleme yapma yeteneğiyle bilinirken, bir arkadasınız sporda ve hayatta hep kazanma dürtüsüyle hareket eder biridir.
Lakin bir sonraki aşamada aklınıza gelecek olan düşünceler de muhtemelen şaşırtıcı, mantık dışı ve paradoksal ayrıntılar olacaktır. En mantıklı arkadaşınız o aptalca şapkaları takmaya bayılıyordur. Farklı vakit geçirme Normanları vardır.
Karakterlerin tanımlanması ileri geri işleyen bir süreçtir. Sorular sorarsınız. Gözlem yaparsınız. Kendi deneyimlerinizle kafa yonar, başaklarınkini tasarlarsınız. Bu süreç gelişigüzel izlenimi uyandırabilir, öyledir de.
Karakteriniz bu soruların sonunda ete ve kemiğe bürünür.
Nasıl başlarsanız?
Karakterinizi oluştururken ister çok iyi tanıdığını, iyi gözlemlediğiniz birini ya da kendinizi model alın.
Yaratmak istediğiniz karakter ilk fırça izleri önem arz eder. bu bağlamda sıkı bir başlangıç için sağlam bilgi gerekir.
Nasıl görünüyor? Nasıl hareket eder? Belki bunalıma girecek bir karakter yaratacaksınızdır?
Bu aşama için gerekli sorular.
İlk fikri gözlemlerden ya da deneyimlerden çıkarmak;
İlk genel hatları oluşturmak;
Karakter tutarlığı sağlamak için karakter içindeki paradoksları saptamak;
Karakterleri daha geliştirmek için duygular, tavırlar ve değerleri eklemek;
Karakterleri özgül ve benzersiz hale getirecek ayrıntıları eklemek bulmak.
Gözlem.
Yazarların karakterleri yaratmak için kullandıkları malzemelerin çoğu, küçük detayları gözlemlenmesinden oluşur.
Bazen hayatta bir restoranda sıra dışı bir karakter gözlemlersiniz. Bunu sonra filminizdeki karakter ile özleştirirsiniz.
Reklam için karakter oluşturmaya başladığınızda, gözlem yapmak bilhassa önemlidir. Reklam karakterleri yaratmakta en usta isimlerden sayılın JOE Sedelmaier, karşılaştığı insanların ayrıntılı özelliklerini çok yakından gözlemler. Genel olarak oyuncularını, o kişilerin yapılarında saptadığı bazı klişelere dayanarak yoğurur. İlginç tipler ve önemli reklam figürleri çıkar.
Deneyimleri birleştirmek.
Karakterlerinizi yaratmaya nerede başlarsanız başlayın, nihayetinde kendi deneyimlerinizden yola çıkmak zorundasınız.
Karakterinizi doğru oluşturup oluşturmadığınızı ölçmek için başvurabileceğiniz başka bir yer yoktur. Bir karakterin hatlarını inandırıcı, gerçek ve tutarlı bir çerçevede oluşturup oluşturmadığınızı başka hiçbir şey size söyleyemez. İnsanların yapısı konusunda hep kendi içsel duygunuza güvenmek durumundasınızdır.
Değişik yazılar yazmak bu yönünüzü geliştirir. Neyi biliyorsak kendi deneyimlerimizden öğreniriz.
Nihayetinde yazar kendine yaslanmak zorundadır. İnsanın içinden gelen karakterler çıkar. Söyle demek öyle bir durumda ben ne tepki gösteririm.
Fiziksel betimleme.
Okurlar, romanlarda okudukları bir karaktere dair görsel bir izlenime sahip olurlar. Çoğu romanda, okura belirli bir kişinin kim olduğunu doğrudan yansıtacaktır. Canlı karakter betimlemeleri yapılır.
Bazen sıradan insanlar gibi bir romanda fiziksel betimlemelerden kaçınılıp, karakter içsel hayatıyla ilgili ayrıntılara odaklanıldığı görülür. Fakat okurlar yine de muhayyel bir sıçramayla, o fizyolojik ayrıntılardan kendi resimlerini çizerler.
Fiziksel bir betimleme neyi sağlar? Her şeyden önce, çağrıştırıcıdır – karakterin öteki yönlerini içerir. Okur diğer özelikleri kafasında birleştirmeye ve sizin yaptığınız betimlemelerden hareketle ek ayrıntılar hayal eder.
Hayal gücünüzü betimlemelere yoğunlaştırın.
Akla gelen diğer özellikler nelerdir? Kişinin bıkkınlıkları düşünmeye geçebilirsiniz bu noktada. Aynı zamanda kinik biri olup olmadığını merak ediyor musunuz? Yüzünden dolayı herhalde onu hoşlanılabilir biri olarak göreceksiniz, ancak işinde ağır kalmasından dolayı işiyle sorunlar yaşadığı ya da işçi arkadaşlarına sıkıntı çıkardığı da geliyor mu aklınıza? Belki de moral çöküntü içindedir; siz de onun adına üzülebilir, hatta onunla empati kurarsınız. Yürüme ya da konuşma şeklini tasavvur etmeye başlıyorsunuz?
Bazen detaylar karakterin betimlemesinde ve tanınmasında önem kazanır.
Karakterin özü.
Karakterlerinizin tutarlı olması gerekir. Tabii bu, karakterlerin öngörülebilir ya da klişe tipler olmaları anlamın gelmez. Bilakis, insanlar olarak karakter, kim olduklarını gösteren, bizde nasıl hareket edecekleri konusunda birtakım beklentiler oluştururlar, bu temel kişiliğe sahiptirler. Karakterler bu temelden uzaklaşırsa, anlamlı ve boyutu olmaktan çıkıp, inandırıcılığı kaybeder.
Sizin aradığınız, bilinen özelliklere sahip insanlardır. Dolayısıyla başarılı bir karakter yaratınca ustalık, onu diri ve güncel tutmaya çalışmakta, aynı zamanda insanlara çok ikna edici gelen spesifik duygularla ayrıntıları muhafaza etmekte yatar.
Karakter özellikleri tek başlarına var olmaz. Tutarlı bir karakterin, başka özellikleri de içeren belirli özellikleri vardır. Olmalıdır.
Paradokslar eklemek.
İnsan doğası, olduğu haliyle, her zaman salt tutarlıklardan daha fazlası olan bir karakterdir. İnsanlar mantıksızca ve öngörülemez hareketlerde bulunurlar. Kendimizi şaşırtan, afallatan, bazı insanlara karşı önceden taşıdığımız tüm fikirlere aykırı hareketlerle değişebilirler. B u tür özelliklerin birçoğunu ancak bir insanı uzun süre tanıdıktan sonra öğreniriz. İlk bakışta göze görünmeyen, fakat özellikle etkileyici bulduğunuz, bizi belirli insanlara doğru çeken ayrıntılardır. Aynı şekilde bu paradokslar, genellikle büyüleyici ve essiz bir karakter yaratmanın temelini oluştururlar.
Paradokslar tutarlılıkları yadsımaz, basitçe, onlara bir şeyler eklerler.
Paradoksların etkileyici karakterlerin özünü oluşturduğunu söylerler. Karakterler karışık malzemeden yapılırsa, birbiriyle çelişkili öğeleri barındırırsa daha ilginç hale gelir. Çelişkili ögeler oluşturmak için önce bir karakterin belirli bir özelliğini saptayıp, daha sonra “bu ögeyi dikkatle aldığımızda, aynı kişide bir çatışma meydana getirecek başka hangi ögeleri koymak gerekir? Diye sormalıyız. Evine gelmeyi seven, evcil bir tipi alın- bu çelişkili bir öge değildir. Fakat hafta sonları arkadaşlarıyla dışarı çıkar ve tamamen fiziksel aktivitelere girerse, o zaman tahmin ettiğiniz çizginin dışına çıkmış olur. İşte o özellikten hareketle, bir karakterde ilgi uyandıracak bir istikamette yönelebilirsiniz.
Karakterinize değerler, tutumlar ve duygular katmak.
Yalnızca tutarlı karakterler yaratırsanız hala boyutlu bir çerçevede duruyor olabilirsiniz. Bazı paradokslar eklersiniz karakterleriniz daha essiz bir çizgiye çekilir. Karakterleri daha da derinleştirme peşindeyseniz, ekleyebileceğiniz başka özellikler mutlaka vardır. Onlara duygular, tutumlar ve değerler ekleyerek karakterinizin yapısını genişletebilirsiniz.
Duygular bir karakterin insani durumunu derinleştirir.
En iyi hikayelerin birçoğunda karakterle empati kurarız.
Oynanabilir ve anlaşılabilir türdeki duygular, çeşitli yollarla tanımlanabilir. Bazı psikologların alay ederek duyguları delice, kederli, memnuniyet verici ve ürkünç diye tanımladıklarını duymuştum. Başlangıç listesi olarak her kategorinin başka duygular içermesi kötü bir şey değildir.
Delice kızgınlık içerir, öfkeyle, hırçınlıkla, hayal kırıklığına uğramışlıkla, sinirlenmem işlikle ve kontrolü kaybetmem işlikle doludur.
Kederlilik yıkılmışlık içerir, umutsuzluk, cesareti kırılmışlık, kendini mahvetme isteği ve melankolik hallerle doludur, memnuniyet verici sevinci, mutluluğu ve kendinden geçmeyi içerir;
Ürküntü korkuyu, dehşeti, endişeyi ve kaygıyı içerir.
Sıradan insanlar romanı yıkılmışlığını betimlediğinde hikâyeye duygusal bir katman ekler.
Karakteri Ayrıntılandırmak.
Eğer karakterlerinizi duygusal bir hayatla, özgül tutumlar ve değerlerle donatırsanız, çok boyutlu hale gelirler. Fakat karakteri özgün ve essiz duruma getirebilecek başka bir adım daha vardır. O da ayrıntılar eklemeler.
Davranışlar “insanların şeyleri yapma tarzı”, fiziksel görünüm ya da bakış itibariyle birbirine benzer görünebilecek iki insan arasındaki ayrılıklara işaret eder. İnsanların kendine has özellikleri, kendileri nine tikel ve özel kılan küçük ayrıntılar olabilir.
Kendi arkadaşlarım ve tanıdıklarımda fark ettiğim bazı ayrıntıların bir listesini çıkararak olsaydık şunlar belirtiriz.
*Sıradan
*Şu hayvanı var.
*Düşüncelerinin farkı bu gibi.
En akılda kalan ayrıntılardır. Bazı türden ayrıntılar dolayısıyla hatırlanmaktadır.
İnsanlara özgü bu tür kusurlarda birer ayrıntıdır.